Jimco 04, April-2025 {CBB} – Dowladda Turkiga ayaa qorsheynaysa inay toddobaadyada soo socda Soomaaliya u dirto cutub ka tirsan shirkadda milatari ee gaar loo leeyahay ee SADAT, sida ay sheegeen ilo-wareedyo ay soo xigatay xarunta cilmi-baarista Horn Review.
Go’aankan ayaa yimid kadib codsi rasmi ah oo uga yimid madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud, kaasoo todobaadkii hore si rasmi ah loogu soo dhoweeyay Ankara, halkaas oo uu kulan kula yeeshay dhiggiisa Turkiga, Recep Tayyip Erdogan.
Ujeeddada socdaalkan ayaa ah in lagu xoojiyo dagaalka ka dhanka ah kooxda Al-Shabaab, gaar ahaan deegaannada ay ka tirsan yihiin gobollada Shabeellaha Dhexe iyo Shabeellaha Hoose ee bartamaha iyo koonfurta Soomaaliya.
Sida laga soo xigtay isla ilo-wareedyadaas, dowladda federaalka Soomaaliya ayaa codsatay in illaa saddex sarkaal oo ka tirsan SADAT loo xil saaro hoggaaminta hawlgallada ka dhanka ah Al-Shabaab.
Shaqadooda ugu weyn ayaa noqon doonta sugidda amniga deegaannada muhiimka ah ee magaalooyinka iyo miyiga, si loo xaqiijiyo xasillooni ka hanaqaadda dooxada Shabeelle – meel istiraatiiji ah oo dowladda Soomaaliya aad uga walaacsan tahay amnigeeda.
Marka laga soo tago howlgallada argagixisada, soo dirista SADAT ayaa la filayaa inay qayb ka noqoto danaha istiraatiijiga ah ee Turkiga. Ilo sirdoon oo uu soo xigtay Horn Review ayaa sheegay in Turkigu qorsheynayo inuu ka hirgeliyo xarun tijaabo gantaalaha ridada fog ah gobolka Shabeellaha Dhexe, waqooyiga Muqdisho – tallaabo muujinaysa xiriirka milatari ee sii xoogeysanaya ee ka dhaxeeya Ankara iyo Muqdisho.
Haddii xaruntan la xaqiijiyo, waxay noqon doontaa koror la taaban karo oo ku yimaadda istaraatiijiyadda Turkiga ee gobolka, taasoo adkeyn doonta joogitaankiisa muddada fog ee Geeska Afrika.
Turkigu ma ahan ciyaaryahan cusub oo ku sugan Soomaaliya. Tobankii sano ee la soo dhaafay, Ankara waxay noqotay saaxiib dhow oo muhiim u ah Muqdisho, iyadoo bixisay barnaamijyo tababar ciidan, maalgashi dhanka kaabeyaasha dhaqaale iyo gargaar dhaqaale oo ballaaran.
Saldhigga milatari ee Turkigu ku leeyahay Muqdisho ayaa weli ah mid ka mid ah xarumaha shisheeye ee ugu waaweyn ee ku yaalla gudaha Soomaaliya, waana astaanta sida uga go’an Turkiga inuu qayb ka noqdo qaab-dhismeedka amniga ee dalka.
Haddii dirista SADAT la xaqiijiyo, waxay noqon doontaa marxalad cusub oo muhiim ah oo ku saabsan siyaasadda difaaca iyo arrimaha dibadda ee Turkiga ee Qaaradda Afrika.
Shirkadda SADAT – oo ah qandaraasle milatari oo gaar loo leeyahay – ayaa si isa soo taraysa loola barbardhigayaa kooxda Wagner ee Ruushka, oo hadda loo yaqaan “Africa Corps,” sababo la xiriira howlaheeda qarsoodiga ah iyo sida ay ugu adeegto danaha istiraatiijiga ah ee Ankara.
SADAT waxay ku takhasustay tababarka ciidamada, adeegyada la-talinta milatari, iyo ka qeybgalka dagaallo toos ah oo ka dhaca meelaha ay Turkigu dano ku leeyahay. Ka qaybgalkeeda Soomaaliya ayaa sii xoojin doona doorka ay Turkigu ka ciyaarayo amniga Afrika.
Warbixinta Horn Review waxay sheegaysaa in qorshahan uu su’aalo muhiim ah ka keenayo habka dib loogu eegayo amniga gobolka. Inkasta oo dowladda Soomaaliya ay si wanaagsan u soo dhoweysay taageerada Ankara, haddana dalal kale oo saameyn ku leh gobolka ama caalamka ayaa laga yaabaa inay tallaabadan u arkaan mid lagu muransan yahay.
Isticmaalka shirkadaha milatari ee gaar loo leeyahay oo loo adeegsado siyaasad dibadeed ayaa sidoo kale halis u ah inuu kiciyo tartan u dhexeeya quwadaha shisheeye ee ku loolamaya saameynta Geeska Afrika.
Saameynta sii kordheysa ee Turkiga ee gudaha Soomaaliya ayaa laga yaabaa inay dhaliso jawaab celin ka timaadda dalalka gobolka sida Isutagga Imaaraadka Carabta, oo isna si firfircoon uga qaybqaata arrimaha amniga Soomaaliya.
Sidoo kale, waddamada reer Galbeedka ee si dhow ula socda xaaladda amniga Geeska Afrika ayaa laga yaabaa inay si dhow u eegaan dhaqdhaqaaqyada SADAT, maadaama ay jiraan walaacyo la xiriira hufnaanta shirkadaha milatari ee gaarka loo leeyahay iyo sida ay ula jaanqaadaan danaha siyaasadeed ee dowladaha ay matalaan.
Iyadoo Turkigu sii ballaarinayo doorkiisa amni ee Soomaaliya, Horn Review waxay sheegtay in bilooyinka soo socda ay muhiim u noqon doonaan in la arko sida ay u saamayn doonto joogitaanka SADAT dagaalka lagula jiro Al-Shabaab.
Waxaa weli taagan su’aasha ah in tallaabadan ay keeni doonto xasillooni dheeraad ah mise ay sii murjin doonto faragelinta shisheeye ee milatari ee Soomaaliya – arrin si weyn indhaha loogu hayo oo muhiim u ah istaraatiijiyadda gobolka.
